Tên di sản : Từ đường, bia mộ Giám nghị đại phu Lê Phúc Thực và Lang Trung binh bộ đô úy Lê Phúc Diễn
Tỉnh/Thành phố : Thanh Hóa
Loại di tích :
Di tích lịch sử
Sô quyết định : Số 330/QĐ – VHTT
Giới thiệu
Họ Lê Hữu là một dòng họ có từ lâu đời trên đất Đồng Lạc, tổng Bái Trạch. Họ Lê Hữu cùng biết bao dòng khác trong làng Đồng Lạc đã dày công vun đắp xây dựng làng Đồng Lạc. Từ đường họ Lê Hữu vốn đã được xây dựng từ lâu đời, song do biến thiên của lịch sử và sự hủy hoại của thiên nhiên, từ đường đã được tu sửa vào niên hiệu Tự Đức thứ 19 (năm 1857), đến niên hiệu Bảo Đại lại tiếp tục tu bổ như xây tường hậu và hai cánh nách hai hồi thay thế cho gỗ liệp bản cũ đã bị mai mục. Từ đường hiện nay toạ lạc hướng Nam, gồm một ngôi nhà gỗ ba gian lợp ngói mui (ngói vẫy) thuộc thửa đất số 51 với diện tích là 730m2, có chiều dài 30m, chiều rộng 27m, với diện tích xây dựng cơ bản là 120m2.
Kiến trúc từ đường: Nhà gồm 3 gian, dài 7,9m, rộng 5,6m, phân khoảng gian: gian thứ nhất (Từ tây sang đông) rộng 2,2m; gian thứ hai (gian giữa) rộng 2,3m; gian thứ ba rộng 2,2m; hai hồi mỗi bên 0,60m. Nhà có 4 vì cột kèo. Hai vì hồi có 6 cột gồm hai cột cái, hai cột quân, hai cột hiên, hai vì giữa có 4 cột (trốn hai cột cái giữa) gồm hai cột quân, hai cột hiên, hai vì kèo kết cấu theo kiểu: Chồng rường bẩy trước, kẻ chuyền sau. Phía trên là giá chiêng (ở hai vì hồi).
Hai vì giữa kết cấu theo kiểu kẻ chuyền giá chiêng trước sau. Ngày xưa tường vách 3 mặt gồm hai hồi và vách hậu. Sau đó điều kiện mối mục và thiên nhiên nên xây tường hậu và 2 nách hiên sau. Còn 2 hồi vẫn dùng vách gỗ đổ lụa phía trước có ba chuồng cửa, ngày xưa là cửa bức bàn do bị mai mục chuyển thành 3 chuồng cửa bướm.